Πάνος Ιωαννίδης Αναγνώσεις
Antoine Bello, Οι Παραχαράκτες
(Εκδόσεις Πόλις, μτφ Ευγενία Γραμματικοπούλου)
Η θέση του παρατηρούμενου εξαρτάται από τη
θέση του παρατηρητή
Η γωνία θέασης
της Ιστορίας αποτελεί ίσως την σημαντικότερη μεταβλητή κατανόησης των
συνιστωσών που καθορίζουν την τελική συνισταμένη της. Η θέση του
παρατηρούμενου, που σε αυτή την περίπτωση είναι το ιστορικό γεγονός,
διαμορφώνεται από τη θέση όπου βρίσκεται ο παρατηρητής, δηλαδή ο άνθρωπος που
λίγο πολύ υποκειμενικά παρατηρεί. Η σχέση αυτή, η οποία βασίζεται στην περιβόητη
Αρχή της Απροσδιοριστίας του Χάιζενμπεργκ, συνιστά μια δυναμική αλληλεπίδραση ανάμεσα στο
άτομο και στους αντικειμενικούς παράγοντες που κινούν την ιστορία.
Η σχέση παρατηρούμενου και
παρατηρητή διαμορφώνει όχι μόνο τους όρους πρόσληψης της Ιστορίας, αλλά και
τους όρους ένταξης του ατόμου στους μηχανισμούς κίνησης της. Οι προοπτικές
είναι πολλές, και γενικά μιλώντας, καλύπτουν ένα μεγάλο εύρος που ξεκινά από
την ακραία παθητικότητα στην αποδοχή του κόσμου όπως είναι, και φτάνει μέχρι
την ολοκληρωτική ενεργητικότητα που σκοπεύει στην όσο το δυνατόν αμεσότερη
αλλαγή του από έναν άλλον κόσμο δικαιότερο και διαφορετικό-πάντοτε με τους
υποκειμενικούς όρους των δρώντων. Ενδιάμεσα αναπτύσσεται η προσπάθεια για
αναδιατύπωση των ιστορικών γεγονότων που συχνά οδηγούν μεταξύ άλλων και στην
παραχάραξη.
Το βιβλίο του Antoine Bello, Οι Παραχαράκτες (Εκδ. Πόλις, μτφ Ευγενία Γραμματικοπούλου), έχει ως
βασικό θέμα το ξαναγράψιμο της Ιστορίας από μια μυστική οργάνωση, παγκόσμιας
εμβέλειας που φέρει το κωδικό όνομα ΟΠΠ (Όμιλος Παραχάραξης Πραγματικότητας).
Αποτελείται από χιλιάδες πράκτορες ανά τον κόσμο οι οποίοι δραστηριοποιούνται
με σκοπό να ξαναγράψουν την Ιστορία με έναν διττό τρόπο. Από τη μία πλευρά,
παραχαράσσουν ιστορικά γεγονότα (μικρά ή μεγάλα) του παρελθόντος επηρεάζοντας
κατά τον τρόπο αυτόν την κοινή γνώμη, ενώ από την άλλη δημιουργούν συνθήκες για
να πετύχουν αλλαγή των όρων λειτουργίας και ανάπτυξης των σύγχρονων κοινωνιών.
Ένας από τους καλύτερους
παραχαράκτες του είδους είναι και ο Σλιβ Νταρτουνγκούβερ, ο οποίος μυήθηκε στα
άδυτα του ΟΠΠ στο Ρέικιαβικ και έκτοτε αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα και
δυναμικά νέα μέλη του. Η πρώτη του αποστολή ήταν η παραχάραξη της Ιστορίας με
σκοπό την προστασία των δικαιωμάτων του Βουσμάνων, μιας αφρικανικής φυλής που ζει
εδώ και χιλιετίες στην έρημο Καλαχάρι. Το πόνημα του ανέδειξε τον Σλιβ ως τον
καλύτερο νέο πράκτορα της κλάσης του σε παγκόσμια κλίμακα. Στη συνέχεια ο Σλιβ
ανέρχεται γρήγορα την ιεραρχία του ΟΠΠ, καταλήγοντας ρυθμιστής του διεθνούς
παραχαρακτικού παιχνιδιού.
Η μοναδικότητα του μυθιστορήματος έγκειται στη διαλεκτική μελέτη ανάμεσα
στον μύθο και στην πραγματικότητα και κυρίως στην σχέση του ατόμου με την
Ιστορία. Ο Σλιβ κατανοεί την Ιστορία είτε με βάση τα πολύ προσωπικά του
συμφέροντα, είτε σύμφωνα με την συλλογική απαίτηση για έναν καλύτερο κόσμο, και
αναλόγως παραχαράσσει. Το γεγονός όμως ότι εξακολουθεί να μην γνωρίζει τον
κύριο σκοπό λειτουργίας του Ομίλου Παραχαράξεως της Πραγματικότητας του παρέχει
τόσο το κίνητρο να συνεχίσει όσο τον γεμίζει με ερωτήματα σχετικά με την αξία
επέμβασης του ανθρώπου στην Ιστορία. Ένα ερώτημα που από μόνο του λαμβάνει για
όλους τους ανθρώπους μια φιλοσοφική υπόσταση.
