Αναγνώσεις-HHhH

HHhH - Himmlers Hirn heisst Heydrich (Ο Χάιντριχ είναι ο εγκέφαλος του Χίμλερ) 

(Κέδρος, Γιώργος Ξενάριος)

από τον Πάνο Ιωαννίδη

Αν η σπουδαία λογοτεχνία είναι ένα ασύμμετρο διάνυσμα αποτελούμενο από θραύσματα ζωής, ιστορίας, μικρές απόπειρες κοινωνιολογικής θεώρησης, σύντομα εγκόλπια πολιτικού στοχασμού και γόνιμες φιλοσοφικές θεωρήσεις, τότε αποστολή όλων όσοι γράφουμε είναι να την αναγνωρίζουμε όταν μας επισκέπτεται. Αν σε αυτά, προσθέσουμε και την πρόθεση του συγγραφέα, η οποία σε όλα τα μεγάλα έργα τέχνης έχει φωνή και ακούγεται, λίγο ή πολύ αδιάφορο, τότε οφείλουμε να αισθανόμαστε τυχεροί όταν τέτοια βιβλία πέφτουν στα χέρια μας. Και αυτό διότι μας αποκαλύπτουν σπουδαία μυστικά μιλώντας μας για γεγονότα που εύκολα ξεχνιούνται από το συλλογικό ασυνείδητο.

            Το βιβλίο του Λοράν Μπινέ, HHhH - Himmlers Hirn heisst Heydrich (Ο Χάιντριχ είναι ο εγκέφαλος του Χίμλερ) (Κέδρος, Γιώργος Ξενάριος), συνιστά ένα μεγάλο έργο τέχνης, το οποίο λαμβάνοντας υπόψη τη δύσκολη εποχή που του έτυχε να γεννηθεί, κρύβεται πίσω από ένα σχετικά μικρό γεγονός. Πρόκειται για τον σχεδιασμό μιας εκ των σημαντικότερων αντιστασιακών ενεργειών στη λαίλαπα του φασισμού, που απλώθηκε σαν σκοτεινό πέπλο πάνω από την Ευρώπη, την Επιχείρηση Ανθρωποειδές. Το τσεχοσλοβάκικο κίνημα αντίστασης αποφασίζει με την αρωγή των συμμάχων, να δολοφονήσει τον Χάιντριχ, το ξανθό κτήνος, αρχηγό των γερμανικών μυστικών υπηρεσιών, δεξί χέρι του Χίμλερ και έμπιστο άνθρωπο του Χίτλερ και συνάμα τον πιο επικίνδυνο άνθρωπο του ΄Γ Ράιχ. Σε αυτή την αποστολή αυτοκτονίας στέλνονται δύο κομάντο, ένας Τσέχος και ένας Σλοβάκος.

Η αφήγηση είναι πολυπρισματική, συχνά δαιδαλώδης, με τον συγγραφέα να έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο στην έκβαση της ντκουμενταρίστικης πρόζας του. Συχνά ο βραβευμένος με το πρώτο του μυθιστόρημα Λοράν Μπινέ, παρεμβαίνει και σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση μας πληροφορεί για την ερευνητική μέθοδο που ακολούθησε κατά τη διάρκεια της συγγραφής. Το αποτέλεσμα είναι ένα πολυσχιδές παλίμψηστο το οποίο διαλέγεται ανάμεσα στο ιστορικό γεγονός, στη λογοτεχνική αποτύπωση του και στην σχέση που αναπτύσσει ο συγγραφέας με αυτό.

Το βιβλίο είναι σπουδαίο γιατί μας αποκαλύπτει πως τα επιμέρους μικρά συμβάντα, όπως είναι η Επιχείρηση Ανθρωποειδές, μπορούν να επηρεάσουν αν όχι να διαμορφώσουν την έκβαση μεγάλων ιστορικών γεγονότων. Είναι σημαντικό γιατί μας μαθαίνει πόσο επίπονη διαδικασία είναι η δημιουργία της λογοτεχνίας. Είναι τέλος μεγάλο έργο τέχνης καθώς μας υποδεικνύει πως πίσω από φαινομενικά ασήμαντους ανθρώπους, κρύβονται γενναίες πράξεις που ανατροφοδοτούν τη δημιουργία.